Zwycięzca bierze wszystko, czyli zasada Pareto

W poprzednim poście rozmawialiśmy o tym, czemu zawsze dobrze mieć plan na porażkę. Dzisiaj chciałabym porozmawiać o tym, dlaczego niewielu ludzi otrzymuje większość nagród. Pod koniec XIX wieku człowiek o imieniu Vilfredo Pareto przechadzał się po swoim ogrodzie, gdzie dokonał małego, ale interesującego odkrycia. Pareto zauważył, że niewielka liczba strąków grochu w jego ogrodzie wyprodukowała większość grochu.

            Pareto był bardzo matematycznym facetem. Pracował jako ekonomista, a jedną z rzeczy, jakie po sobie zostawił, było przekształcenie ekonomii w naukę zakorzenioną w twardych liczbach i faktach. W przeciwieństwie do wielu ekonomistów tamtych czasów, artykuły i książki Pareto były wypełnione równaniami. Groch w jego ogrodzie wprawił w ruch jego matematyczny mózg. Co by było, gdyby ten nierówny podział był obecny także w innych dziedzinach życia?

Strąki grochu wynalazły zasadę Pareto

            W tym czasie Pareto studiował bogactwo w różnych krajach. Ponieważ był Włochem, zaczął od analizy rozmieszczenia bogactwa we Włoszech. Ku swojemu zdziwieniu odkrył, że około 80 procent ziemi we Włoszech należy do zaledwie 20 procent ludności. Podobnie jak strąki grochu w jego ogrodzie, większość zasobów była kontrolowana przez mniejszość graczy.

            Pareto kontynuował swoje analizy w innych krajach i zaczął mu się wyłaniać wzór. W trakcie swoich analiz Pareto odkrył, że liczby nigdy nie były takie same, ale trend był niezwykle spójny. Wydawało się, że większość nagród zawsze przypadała niewielkiemu procentowi ludzi. Pomysł, że niewielka liczba rzeczy odpowiada za większość wyników, stał się znany jako zasada Pareto lub zasada 80/20.

            Dlaczego tak się dzieje? Dlaczego kilka osób, zespołów i organizacji korzysta z większości nagród w życiu? Aby odpowiedzieć na to pytanie, rozważmy przykład z natury.

Zasada Pareto – kto silniejszy?

Wyobraź sobie dwie rośliny rosnące obok siebie. Każdego dnia będą rywalizować o światło słoneczne i glebę. Jeśli jedna roślina może rosnąć trochę szybciej niż druga, może rozciągnąć się wyżej, złapać więcej światła słonecznego i pochłonąć więcej deszczu. Następnego dnia ta dodatkowa energia pozwala roślinie rosnąć jeszcze bardziej. Ten wzór utrzymuje się, dopóki silniejsza roślina nie wyprze drugiej i pochłonie lwią część światła słonecznego, gleby i składników odżywczych.

            Z tej korzystnej pozycji zwycięska roślina ma lepszą zdolność do rozsiewania nasion i rozmnażania się, co daje gatunkowi jeszcze większy ślad w następnym pokoleniu. Ten proces powtarza się wielokrotnie, aż rośliny nieco lepsze od konkurencji zdominują cały las. Naukowcy nazywają ten efekt „przewagą kumulacyjną”.

To, co zaczyna się jako mała przewaga, z czasem rośnie. Jedna roślina potrzebuje tylko niewielkiej przewagi na początku, aby wyprzeć konkurencję i przejąć cały las. Jest to efekt typu zwycięzca bierze wszystko. Coś podobnego dzieje się w naszym życiu.

Zwycięzca bierze wszystko

            Podobnie jak rośliny w lesie deszczowym, ludzie często konkurują o te same zasoby. Politycy walczą o te same głosy. Autorzy rywalizują o to samo miejsce na szczycie listy bestsellerów. Sportowcy walczą o ten sam złoty medal. Firmy konkurują o tego samego potencjalnego klienta. Programy telewizyjne rywalizują o tę samą godzinę Twojej uwagi. Różnica między tymi opcjami może być bardzo cienka, ale zwycięzcy mogą liczyć na ogromne nagrody.

            Nie wszystko w życiu jest konkursem na zasadzie zwycięzca bierze wszystko, ale prawie każda dziedzina życia jest przynajmniej częściowo dotknięta ograniczonymi zasobami. Każda decyzja, która wiąże się z wykorzystaniem ograniczonych zasobów, takich jak czas lub pieniądze, w naturalny sposób doprowadzi do sytuacji, w której zwycięzca bierze wszystko.

            W takich sytuacjach bycie odrobinę lepszym od konkurencji może prowadzić do nadmiernych nagród, ponieważ zwycięzca bierze wszystko. Wygrywasz tylko o 1 procent, 1 sekundę lub 1 złotówkę, ale zdobywasz 100% zwycięstwa. Zaletą bycia trochę lepszym jest nie trochę większa nagroda, ale cała nagroda. Zwycięzca otrzymuje jeden, a reszta zero.

            Margines między dobrym a wielkim jest węższy niż się wydaje. Zwycięstwo w jednym konkursie zwiększa szanse na wygraną w następnym. Każdy kolejny cykl dodatkowo wzmacnia status tych na szczycie.

Zasada Pareto a nawyki

            Małe różnice w wydajności mogą prowadzić do bardzo nierównych rozkładów, gdy są powtarzane w czasie. To kolejny powód, dla którego nawyki są tak ważne. Ludzie i organizacje, które potrafią robić właściwe rzeczy bardziej konsekwentnie, z większym prawdopodobieństwem utrzymają niewielką przewagę i gromadzą nieproporcjonalne nagrody w czasie.

            Musisz być tylko trochę lepsza od konkurencji, ale jeśli jesteś w stanie utrzymać niewielką przewagę dziś, jutro oraz pojutrze, możesz powtarzać proces wygrywania w kółko. Nie musisz być dwa razy lepsza, aby uzyskać dwa razy lepsze wyniki. Po prostu musisz być trochę lepsza.

            Czy spotkałaś się już z regułą Pareto? Co sądzisz o takim podejściu? Opowiedz mi o tym w komentarzu poniżej albo napisz do mnie maila na adres pytania@cataleja.pl.

Udanego życia,

Cataleja.