Czym tak naprawdę jest samodoskonalenie?

W poprzednim poście przekonywałam Cię do dążenia do własnego rozwoju osobistego. Dzisiaj chciałabym porozmawiać o tym, czym tak naprawdę jest samodoskonalenie. Niedawno dostałam maila od czytelniczki, która była zdenerwowana ciągiem nieudanych prób. Wciąż wchodziła w cykl bycia naprawdę zmotywowaną, tworząc nowe nawyki lub plany, a następnie traciła je kilka tygodni później, przez co stawała się jeszcze bardziej przygnębiona niż wcześniej. Czytając jej słowa zdałam sobie sprawę, że istnieje przydatna koncepcja, która może pomóc Ci pomyśleć o tym, czym właściwie jest samodoskonalenie, aby uniknąć tego rodzaju błędów.

Najpierw muszę dokonać rozróżnienia. Czasami, gdy ludzie mówią o samodoskonaleniu, tak naprawdę mówią o osiągnięciu jakiegoś zewnętrznego sukcesu. Może nadal robisz to, co robisz, i zarabiasz więcej pieniędzy, nawiązujesz lepsze przyjaźnie, jesteś w świetnej formie i podróżujesz do egzotycznych miejsc. Ten rodzaj poprawy to poprawa tego, co nazywam Twoją sytuacją życiową. Są to atuty, które posiadasz, które poprawiają jakość Twojego życia, niekoniecznie zmieniając to, kim jesteś jako jednostka. Wyobraź sobie zamianę miejsc z kimś bogatym, wysportowanym i popularnym.

Zamiana sukcesów, ale nie siebie

Wyobraź sobie sytuację przypominającą zakręcony piątek, w której Twoja świadomość w cudowny sposób została zamieniona z kimś, kto odniósł znacznie większy sukces niż Ty. Wyglądasz, jak on, przyjaźnisz się z jego przyjaciółmi, jesteś równie bogata jak on. Jakie zmiany zaszły w Twoim życiu? Co pozostaje takie samo? Oprócz nagłego szoku może się okazać, że niektóre problemy życiowe znikną. Nagły wzrost posiadanych aktywów (zarówno finansowych, jak i niefinansowych) może sam rozwiązać wiele problemów. Z drugiej strony, jak zawsze w przypadku tych historii, może się okazać, że niektóre z Twoich problemów nie znikną. Rzeczywiście, możesz nadal borykać się z niektórymi problemami, które miałaś wcześniej. Możesz skończyć marnując pieniądze, zdrowie lub relacje, która stworzył Twój sobowtór z zamienionym ciałem.

Poprawa zewnętrzna to rodzaj poprawy, którą można uzyskać (lub utracić) w ramach scenariusza zmiany ciała. Pieniądze, sprawność fizyczna, referencje, status, przyjaciele itp. To wszystko ulepszenia zewnętrzne. Samodoskonalenie to rodzaj ulepszeń, które nie zmieniłyby się w tym scenariuszu. Nawyki, wzorce myślowe, pewność siebie, przekonania, wyuczone umiejętności i zachowania to wszystko wewnętrzne ulepszenia. Oczywiście te dwa rodzaje ulepszeń wpływają na siebie. Bycie bogatą może zacząć poprawiać Twoją pewność siebie. Podobnie, bycie zdyscyplinowaną i oszczędną może sprawić, że staniesz się bogata.

Chociaż zewnętrzna poprawa jest ważna, zwykle warto działać na rzecz samodoskonalenia. Dzieje się tak, ponieważ każda zewnętrzna poprawa, która nie wynika z samodoskonalenia, pochodzi z okoliczności lub czynników pozostających poza Twoją kontrolą. Wygrana na loterii może być świetna, ale jeśli jesteś teraz spłukana, nie jest to strategia, na którą możesz liczyć. Zamiast tego musisz odkładać więcej pieniędzy, więcej zarabiać i mądrze inwestować, a zaczyna się to od zmiany własnych przyzwyczajeń, umiejętności i nawyków. Biorąc pod uwagę tę różnicę w zewnętrznej poprawie i samodoskonaleniu, mogę teraz przedstawić inną koncepcję – Twoją strategię życiową.

Doskonalenie zewnętrzne a samodoskonalenie

Twoja strategia życiowa to zbiór wszystkich nawyków, przyzwyczajeń i schematów myślowych, świadomych i nieświadomych, których używasz do rozwiązywania problemów, zaspokajania swoich potrzeb i utrzymania się przy życiu. Pomyśl o sobie jako o organizmie, który ma potrzeby i cele, który musi przetrwać w Twoim środowisku. Jak zdobyć to, czego potrzebujesz, uniknąć tego, co Cię skrzywdzi i osiągnąć swoje cele? Aby rozwiązać ten problem, opracowujesz zbiór myśli, przekonań i nawyków, aby radzić sobie z różnymi wyzwaniami, przed którymi stoisz w życiu. Czasami Twoje strategie będą całkiem dobre. Może ćwiczysz regularnie, nie przejadasz się i nie śpisz.

Innym razem Twoje strategie będą okropne. Może odkładasz cały semestr na naukę, a potem wkuwasz tuż przed końcowym egzaminem, tylko po to, by ledwie zdać. Chodzi o to, aby zrozumieć, że Twoja ogólna strategia życiowa stanowi pewnego rodzaju odpowiedź na wyzwania w Twoim życiu. Obejmuje ona zarówno świadomie zamierzone cele i taktykę, ale także wiele zachowań, które są kierowane uczuciami i intuicją, których przyczyny są często niejasne.

To prowadzi nas do tytułowego pytania – czym jest samodoskonalenie? Zgodnie z tym zrozumieniem samodoskonalenie to każda zmiana, którą próbujesz wprowadzić w swojej ogólnej strategii życiowej. Możliwe jest, aby czyjeś bogactwo rosło lub malało bez fundamentalnej zmiany tego, kim jest jako osoba. Samodoskonalenie z definicji zmienia to, kim jesteś jako osoba. Oprócz tego rozumienia samodoskonalenia, myślę, że istnieją dwie przydatne koncepcje, które pomagają wyjaśnić zadanie doskonalenia się.

Jak wygląda Twoja strategia życiowa?

Po pierwsze – stabilne strategie. Każda strategia życiowa, którą masz, musi być stabilna. Aby była stabilna, musi ograniczyć problemy, które masz na tyle, aby były one przynajmniej znośne. Pomyśl o płynącej wodzie. Zawsze chce zejść w dół. Bliżej środka ziemi jest miejsce, do którego chce się udać. Czasami jednak zostaniesz uwięziona w górskim jeziorze. Dzieje się tak, ponieważ istnieje lokalne zagłębienie otoczone wyższymi zboczami, więc aby się wydostać, musi najpierw iść pod górę. Woda nie może tego zrobić, więc utknie, nawet jeśli chce dotrzeć do samego dna.

W pewnym sensie Twoje życie przypomina tego rodzaju problem. Próbujesz zaspokoić swoje potrzeby i cele, co oznacza schodzenie w dół. Czasami jednak Twoje strategie nie są zbyt skuteczne – przebywasz nad górskim jeziorem. Jeśli jednak Twoje strategie są stabilne, to musi być coś, co je tam trzyma. Świadomość tego oznacza, że często samodoskonalenie jest delikatnym działaniem inżynieryjnym. Czasami możesz próbować odprowadzić wodę z wyższego jeziora do niższego zbiornika poniżej. Być może będziesz musiała najpierw wypompować wodę gdzieś wyżej, zanim będzie mogła osiąść w innym miejscu.

Czym jest samodoskonalenie?

Po drugie – świadoma siła woli jest skrajnie ograniczona. Drugi problem samodoskonalenia polega na tym, że większość strategii życiowej jest wykonywana poniżej progu świadomości. Innym razem dzieje się tak, ponieważ obwody mózgu, które wykonują dane zachowanie, nie są otwarte na introspekcję. Dlatego wszystko, co masz, to impulsy i uczucia, ale możesz nie rozumieć, dlaczego je masz lub jak je zmienić. Ponieważ świadoma siła woli jest ograniczona, oznacza to, że zazwyczaj nie możesz zmienić swojej ogólnej strategii życiowej poprzez heroiczne akty samostanowienia. Możesz pozornie szybko wprowadzać duże zmiany, ale dzieje się tak tylko wtedy, gdy struktura Twoich strategii była prawie w punkcie krytycznym. W większości przypadków nie będziesz w stanie tego zrobić. Zamiast tego będziesz musiała poświęcić trochę czasu i dokonać ostrożnego, mierzalnego postępu w samodoskonaleniu. Jakie są konsekwencje takiego poglądu na samodoskonalenie?

Po pierwsze – samodoskonalenie zaczyna się od rozpoznania, jak już rozwiązujesz swoje problemy. Gdy Twoje wyidealizowane próby zmiany tego, kim jesteś, zawodzą, zwykle dzieje się tak dlatego, że nie udało Ci się rozpoznać czegoś, co miała rozwiązać Twoja poprzednia strategia. Przejadanie się, gdy jesteś zestresowana, może nie być idealnym nawykiem. Ale może Cię pocieszyć, gdy jesteś w złym stanie, a tym samym zaspokoi niektóre potrzeby. Zwykłe usunięcie tego nawyku (bez zajmowania się problemem, który on rozwiązuje) może nie być stabilne. Następnym razem, gdy będziesz zestresowana, znowu będziesz się przejadać. Inteligentne wysiłki na rzecz samodoskonalenia muszą uwzględniać te kwestie. Często jest to kwestia przetestowania różnych rozwiązań, a jeśli nie działają, zauważenia, dlaczego zawiodły, aby można było opracować inną odpowiedź.

Samodoskonalenie w życiu codziennym

Po drugie – możliwe są tylko stopniowe zmiany w strategii całego życia. Drugą konsekwencją tego poglądu jest to, że skoro świadomy wysiłek jest mocno ograniczony, możemy dokonać jedynie niewielkich zmian w naszej ogólnej strategii życiowej w dowolnym momencie. Te zmiany są znikome i muszą być dokonywane wielokrotnie przez długi czas, aby wprowadzić pełną strukturę naszych przekonań, myśli i przyzwyczajeń do nowej stabilnej konfiguracji. Powszechnym niezrozumieniem tego poglądu jest to, iż wszystkie Twoje cele powinny być powolne oraz cierpliwe, i nigdy nie powinnaś próbować niczego odważnego lub ambitnego. Twoja ogólna strategia życiowa może już zawierać wzorce, które gromadzą motywację i zasoby do intensywnych przypływów wysiłku. Lub może obejmować wzorce zwlekania i unikania. Dokonywanie zmian w ogólnej strategii życiowej musi następować powoli, ale same strategie mogą być szybkie lub wolne. Wiem, że brzmi to zagmatwanie, więc pozwólcie, że podam przykład, aby to wyjaśnić.

Dlaczego stopniowa zmiana strategii całkowitego życia nie oznacza stopniowej zmiany w życiu codziennym? Gdy podjęłam wyzwanie porannego wstawania, moje życie diametralnie się zmieniło. Wstawanie o 5.00 nie było czymś, co zrobiłam z dnia na dzień. Cała ta zmiana w moim zachowaniu trwała dobrze ponad pół roku. Choć powierzchownie, dzień przed i po zakończeniu wyzwania moje życie wyglądało zupełnie inaczej, moja ogólna strategia życiowa wcale się nie zmieniła. Oczywiście wprowadziłam pewne zmiany i wymagało to wysiłku, ale wszystkie wzorce, których użyłam, były tymi, które wypracowałam w przeszłości.

Samodoskonalenie zmienia Ciebie

Być może doświadczyłaś czegoś podobnego, gdy przeprowadziłaś się do nowego miasta lub zaczęłaś nową pracę. Twoje życie (w tamtej chwili) zmieniło się dramatycznie. Jednak nadal byłaś tą samą osobą, z tymi samymi strategiami i mechanizmami radzenia sobie. To nie odpowiada na pytanie, czy bardziej sensowne jest realizowanie intensywnych, agresywnych projektów, czy powolnych, cierpliwych. Raczej chcę tu zilustrować różnicę między wprowadzaniem stopniowych zmian w ogólnej strategii życiowej a stopniowymi zmianami w życiu codziennym.

Podsumowując – Twoje życie jest określane zarówno przez rzeczy, które posiadasz, jak i przez to, kim jesteś jako osoba. Możesz poprawić swoją sytuację zewnętrzną, nie poprawiając siebie. Zazwyczaj jednak jest to wynikiem szczęścia i okoliczności, nad którymi nie masz kontroli. Dlatego zawsze sugeruję skupienie się na samodoskonaleniu, a nie na doskonaleniu zewnętrznym, jako głównej przyczynie sukcesu i szczęścia w życiu. Samodoskonalenie polega na wprowadzaniu zmian w ogólnej strategii życiowej. Jest to suma wszystkich zachowań, myśli, przekonań i odpowiedzi (zarówno świadomych, jak i nieświadomych), których używasz, aby zaspokoić swoje potrzeby, osiągnąć swoje cele i przezwyciężyć swoje życiowe problemy.

Ponieważ świadoma siła woli jest niezwykle ograniczona, nie możesz dokonać dużych zmian w swojej ogólnej strategii życiowej. Zamiast tego możesz dokonywać tylko niewielkich zmian. Nie oznacza to, że duże, powierzchowne zmiany są niemożliwe. Po prostu pod tym wszystkim nadal będziesz tą samą osobą, z tymi samymi reakcjami i motywacjami. Każdy proces samodoskonalenia musi rozpocząć się od rozpoznania, kim jest osoba, która próbuje rozwiązać problem. Następnie musi zapytać, jakie małe i stabilne zmiany można wprowadzić, aby stać się osobą, u której problem został rozwiązany.

Jakie jest Twoje zdanie na temat samodoskonalenia? Co sądzisz o zmianie swojej strategii życiowej? Opowiedz mi o tym w komentarzu poniżej albo napisz do mnie maila na adres pytania@cataleja.pl.

Udanego życia,

Cataleja.