Zmiana jest trudna, ale możliwa. Jak ją wspomóc?

W poprzednim poście napisałam kilka słów na temat nawyków i ich roli w życiu człowieka. Była to wiedza raczej biologiczna, związana z uwarunkowaniem naszego umysłu. Co, jeśli można spojrzeć na nawyki z innej strony? Może to nie tylko połączenia neuronalne i pamięć mięśniowa? Co, jeśli nie chodzi wyłącznie o akcję i reakcję, ale też o myśli i poglądy jej towarzyszące?

Jak się zmieniać, gdy zmiana jest trudna?

            Jak się zmieniać, gdy zmiana jest trudna? To jest właśnie kwintesencja nawyków. Nikt z nas nie rodzi się z zestawem dobrych i złych nawyków. Wszystkiego uczymy się sami w ciągu naszego całego życia. Dlatego zmiana jest trudna, bo często poprzedzają ją lata praktyki. Wiele osób chce się zmienić, ale nie wiedzą, jak to zrobić, od czego zacząć lub gdzie tak naprawdę chcą skończyć. Dlatego warto spojrzeć na umysł ludzki i sposoby, w jakie nasz mózg pracuje nad opanowaniem skrótów, które ułatwiają mu życie – to są właśnie nasze słynne nawyki.

            Aby lepiej zrozumieć proces zmiany odwołam się do trzech obrazujących ją metafor – słonia, jeźdźca i ścieżki. Marszczysz brwi i nie wiesz, o co chodzi? Zaczynamy więc od pierwszej metafory, czyli słonia.

Twój słoń potrzebuje nagrody

            Słoń reprezentuje naszą stronę emocjonalną. Porusza się wolno, chce być karmiony orzeszkami ziemnymi i prowadzony we właściwym kierunku. Słoń potrzebuje też nagrody. Czasem może się też wymknąć spod kontroli, więc utrzymywanie go na właściwym kursie jest jedną z trudności zmiany.

            Drugą metaforą jest jeździec, który jest naszą racjonalną stroną mocy. Jeździec doskonale rozumie, co chcemy osiągnąć. Może mieć wpływ na słonia przez kontrolowanie tego, gdzie idzie i jak się zachowuje, ale jego kontrola nad upartym słoniem jest niestety ograniczona.

            Trzecią metaforą jest ścieżka, czyli sytuacja, którą chcesz zmienić. Najważniejsze w zmianie jest poprowadzenie tej drogi najprościej, jak to tylko możliwe. Gdy twoja zmiana ma się przenieść z punktu A do punktu B, a oba te punkty znajdują się na tej samej trasie, to zmiana jest czystą formalnością. Jeśli jednak ścieżka jest długa, na dodatek prowadzi przez skalisty teren, to zmiana może być drogą przez mękę.

Zmiana jest trudna, ale możliwa

            Znamy już definicje metafor związanych ze zmianą. Teraz przejdziemy do tego, jak mamy w praktyce radzić sobie ze zmianami. Jak pomóc słoniowi? Najlepiej radzi sobie z motywacją. Silne emocje sprawiają, że słoń posuwa się do przodu, radośnie ignorując przeszkody. Przed atakowaniem gór daj słoniowi kilka małych wygranych w postaci mniejszych wzniesień. To upewni Twojego wewnętrznego, emocjonalnego słonia, że zmiana jest możliwa.

Jak wspomóc jeźdźca?

Jak wspomóc jeźdźca? Najlepiej sobie radzi, gdy ma przed sobą jasne cele. Jeździec nie znosi zamieszania i łatwo go rozproszyć. Pokaż mu konkretne metody, które już się sprawdziły, aby mógł się z nich uczyć i używać ich jako punktów odniesienia. Wytypuj z wyprzedzeniem potencjalne miejsca awarii i stwórz skrypty dla jeźdźca na wypadek tych sytuacji. Dlaczego?

Jeździec nie znosi podejmowania decyzji. Dlatego, dając mu plan z wyprzedzeniem, istnieje większe prawdopodobieństwo, że pójdzie w pożądanym przez ciebie kierunku. Stwórz sobie obraz wyniku końcowego, który zadziała na emocjonalnego słonia i analitycznego jeźdźca.

Jak poprowadzić ścieżkę?

            Jak zaplanować ścieżkę? Musisz wytyczyć ją w najłatwiejszy z możliwych sposobów. Nie twórz bytów ponad miarę. Jeśli masz przejść z punktu A do punktu B, to podziel ten odcinek na trzy mniejsze kawałki, a każdy z nich na kolejne trzy mniejsze. Tym sposobem otrzymasz kilka małych odcinków, które będą łatwiejsze do pokonania nie tylko dla słonia, ale też dla jeźdźca. Długa podróż męczy każdego, więc nikogo nie powinno to dziwić.

            Co powstanie, gdy połączysz wszystkie trzy elementy? Podpowiem Ci kilka możliwych scenariuszy. Jeśli ten ogromny słoń ma inne zdanie, o tym gdzie chce iść, niż ten malutki jeździec, zgadnij kto będzie miał prawo głosu? To jest właśnie definicja problemu ze zmianą nawyków. Możemy racjonalizować sobie korzyści płynące z tej zmiany, ale nie ma to sensu do momentu, aż nasza emocjonalna strona się na to nie zgodzi.

            Kolejnym problemem jest sama ścieżka. Gdy w końcu jeździec i słoń dogadają się w sprawie wspólnej podróży, musisz oczyścić ich ścieżkę z wszelkich rozpraszaczy. Jeździec jest dobry w planowaniu, więc on sobie poradzi, gorzej ze słoniem. On czasem zbacza z domyślnej ścieżki, dlatego musisz uczynić inne ścieżki mniej atrakcyjnymi dla słonia albo chociaż utrudnić mu przejście. Musisz sprawić, aby niepożądana droga stała się dla słonia na tyle niewygodna, że pozostanie na dobrej trasie.

W czym mają pomóc te metafory?

            Jak trzymać się swoich nawyków albo dokonywać zmiany dzięki tym metaforom? Jeździec prezentuje racjonalną część Twojego umysłu, która planuje podróż słonia. Potrzebuje konkretnych i mierzalnych celów, aby nim dobrze pokierować. Słoń reprezentuje emocjonalną część Twojego umysłu, która zapewnia Ci moc w podróży. Musi być zmotywowany, aby iść w dobrym kierunku. Możesz to robić, zaczynając od małych kroków i śledząc jego postępy. Ścieżka reprezentuje Twoje środowisko. Aby podróżować bez wysiłku jeździec i słoń potrzebują porządnej ścieżki. Więc jakie są Twoje kolejne kroki? Stwórz dobrą mapę, zmotywuj swojego słonia, oczyść ścieżkę i ruszaj.

            Co sądzisz o tych trzech metaforach? Myślisz, że mogą pomóc w zmianie nawyków? Opowiedz mi o tym w komentarzu poniżej albo napisz do mnie maila na adres pytania@cataleja.pl.

Udanego życia,

Cataleja.